اثر گرمایش جهانی بر مرکز چرخندزایی شرق مدیترانه و ارتباط آن با ناهنجاری بارش نیمه ی غربی ایران

در این پژوهش از سه پایگاه داد­ی سازمان هواشناسی ایران (در دوره 1961 تا 2010) بر اساس 14 ایستگاه در غرب کشور، پایگاه داده های بازکاوی شده­ی سازمان مطالعات محیطی ایالات متحده (در دوره­ی 1948 تا 2014) و پایگاه داده مرکز مدل­های gcm و rcm کشور کانادا با دوره­ی آماری (2050-1960) به صورت ماهانه استفاده شد. همچنین در این پژوهش با استفاده از آزمون روندیابی r همبستگی، مدل hadgem1 و دو سناریو a1b و a2، اثر گرمایش جهانی بر تغییرات فشار و دما مرکز چرخندزایی شرق مدیترانه و ارتباط آن با ناهنجاری بارش غرب ایران مورد واکاوی قرار گرفت و الگوی مکانی این ارتباط با استفاده از روش idw در محیط arcgis ترسیم شد. بر اساس یافته های این پژوهش روند تغییرات مؤلفه­های فشار و دما در شرق مدیترانه افزایشی و معنادار است که در این بین بیش­ترین افزایش عمدتاً در ترازهای بالایی جو رخ داده و همچنان ادامه دارد. در طول سه دهه­ی آتی بر اساس سناریو a2 مقادیر فشار تراز دریا در این منطقه در ابتدای دهه تا انتهای آن در حدود 1.7 تا 3 میلی بار افزایش فشار به نسبت متوسط 1960-1990 را تجربه خواهد نمود. این مقادیر برای سناریو a1b، 1.8 تا 2.2 میلی­بار برآورد گردید. در مجموع نتایج این پژوهش، نشان دهنده­ی افزایش دما و فشار جو در منطقه­ی شرق دریای مدیترانه در دوره­ی 65 ساله­ی اخیر و بر اساس نتایج مدل­سازی تا سال 2050 تداوم این افزایش پیش­بینی می­شود و همچنین با توجّه به رابطه­ی وارون و قوی بین تغییرات فشار و دما جو در این منطقه و اثر آن بر ناهنجاری­های بارشی غرب ایران، احتمال رخداد خشک­سالی­های فراگیر در نیمه­ی غربی ایران در دهه­های اخیر و احتمالاً آتی افزایش یافته است.